Wat maakt een leveringsketen duurzaam?

Door Katrin Bolkart en Lotte Schmidt, Customer Management ClimatePartner

In veel industrielanden neemt de druk op bedrijven toe om de CO₂-emissies van hun leveringsketens te beheren en te beheersen. Het doel is om binnen alle stadia van de productie emissies te verlagen en onvermijdbare emissies te compenseren met als doel: netto nul. Op welke eisen moeten bedrijven zich voorbereiden?

De initiatieven die tot doel hebben om zaken ten goede te veranderen binnen de enorme, complexe netwerken van internationale leveringsketens en leveranciersrelaties – of het nu gaat om de bescherming van mensenrechten, eerlijke arbeidsomstandigheden of milieu- en klimaatbescherming – waren tot nu toe grotendeels vrijwillig. Maar nu zullen bedrijven bij wet worden gedwongen om meer verantwoordelijkheid te nemen voor sociale en ecologische kwesties langs hun leveringsketen.

In Nederland en Europa wordt dit bijvoorbeeld in de praktijk gebracht door de aankomende due diligence-wetgeving, gebaseerd op de OESO-richtlijnen. Nog niet alles in de wet is duidelijk, maar we weten dat hij zal gelden voor beursgenoteerde ondernemingen in Nederland en Europa. Het Europese wetsvoorstel richt zich o.a. tot mkb-bedrijven die actief zijn in hoog-risicosectoren. Het Nederlandse voorstel zal gelden voor bedrijven die voldoen aan minimaal twee van drie vereisten: een balanstotaal van 20 miljoen euro, een netto-omzet van 40 miljoen euro en/of een gemiddeld personeelsbestand van 250 medewerkers. Een van de belangrijkste aspecten zal zijn hoe er met CO₂-emissies wordt omgegaan. Het valt nog te bezien of deze wetten de zaak in beweging zal brengen. Maar een ding is zeker: een duurzame leveringsketen zou op de agenda van elk bedrijf moeten staan.

De duurzaamheid van leveringsketens wordt door de Global Compact van de VN (UNGC) gedefinieerd als het 'beheer van ecologische, sociale en economische effecten (...) binnen de levenscyclus van producten en diensten'.

CDP: leveringsketens zijn verantwoordelijk voor het overgrote deel van de emissies

In zijn Global Supply Chain Report 2019/20, evalueerde de CDP de antwoorden van ruim 6.800 leveranciers binnen de categorie klimaatverandering. Volgens dit rapport zijn deze bedrijven elk jaar verantwoordelijk voor ongeveer 8 miljard ton aan broeikasgassen (scope 1 en 2). Tegelijkertijd stelt het rapport echter dat 563 miljoen ton van de broeikasgassen kon worden voorkomen door een groot aantal maatregelen, waaronder een verbeterde energie-efficiëntie en verlaagde procesemissies.

Hoewel leveringsketens veel emissies veroorzaken, bieden zij tevens een groot reductiepotentieel waar alle partijen van kunnen profiteren als zij samenwerken. Als wij bijvoorbeeld naar de voedingsmiddelen- en mode-industrie kijken, vormen de upstream leveringsketens de sleutel in termen van de herkomst van de materialen en de transport- en leveringsroutes.

Neem de eerste stap: vergelijkbaarheid van CO₂-gegevens

Veel stadia binnen de leveringsketen vallen buiten de invloedssfeer van een bedrijf en hebben uiteenlopende effecten. Hier worden de eerste hindernissen duidelijk: hoewel internationale standaarden rapportagerichtlijnen en methoden voor emissiegegevens bieden (zoals het Greenhouse Gas Protocol), verschillen de interne eisen van leveranciers nogal van elkaar. Zoals zo vaak, worden gegevens in diverse formaten en volumes aangeleverd en de kwaliteit kan per regio en zelfs per locatie verschillen. Er kan sprake zijn van aanzienlijke verschillen in gegevenskwaliteit, zelfs binnen één bedrijf. Dientengevolge wordt een bedrijf vaak belemmerd in zijn streven naar een uniforme rapportage.

Het zijn precies deze problemen die moeten worden overwonnen en de gegevens over milieu-effecten en emissies moeten beschikbaar worden gesteld, verwerkt en met elkaar kunnen worden vergeleken. Vragen die in het begin enige oriëntatie kunnen bieden: 

• Welke emissiefactoren kunnen worden gebruikt om de uitstoot van broeikasgassen te kwantificeren?
• Hoe houden bedrijven hun emissies bij en documenteren ze de reductie- of vermijdingsmaatregelen?
• Zijn dezelfde standaarden en systeemgrenzen gebruikt om de emissies te meten?

De gegevens moeten vergelijkbaar zijn voor een consistente rapportage op basis waarvan maatregelen kunnen worden afgeleid. Alleen door het bereiken van vergelijkbaarheid kan een bedrijf potentiële manieren ontwikkelen en identificeren om de uitstoot te verlagen of te voorkomen.

Voordat de vergelijkbaarheid echter in overweging kan worden genomen, moeten er CO₂-gegevens beschikbaar zijn. Om deze reden moeten deze gegevens op basis van een betrouwbare methode worden verzameld en voorbereid. Maar op dit moment beschikken maar weinig bedrijven over informatie over de emissies en klimaatacties van hun directe leveranciers. Hoewel bedrijven deze informatie zouden moeten publiceren, is dit in de meeste gevallen nog niet mogelijk door ontbrekende benchmarks of schattingen.

Op weg naar klimaatneutraliteit: interactie tussen bedrijven en hun leveranciers

Wanneer leveranciers CO₂-neutraliteit voor hun bedrijf en/of hun producten bereiken, heeft dit een rechtstreeks effect op de scope 3-emissies van de bedrijven die bij hun inkopen (zie figuur 1). Zo levert het een bijdrage aan de verkleining van hun upstream CO₂-uitstoot.

Figuur 1: Emissies worden in drie verschillende scopes ingedeeld. Onder scope 3 vallen alle indirecte emissies die door leveringsketens worden veroorzaakt.

Naast diverse contractueel vastgelegde maatregelen en richtlijnen kunnen bedrijven hun leveranciers op de volgende manieren helpen om duurzamer en eventueel CO₂-neutraal te worden:

• Vergroot het aandeel aan primaire data: Het aandeel aan primaire data kan door de jaren heen geleidelijk worden verhoogd door een strategische training en scholing van leveranciers. Hierdoor wordt de leveringsketen nog transparanter en kan het bedrijf zijn eigen scope 3-emissies nauwkeuriger meten.
• Gebruik gangbare platforms: Platforms helpen een breed scala aan gegevensindelingen op één plek te verzamelen en deze aan alle gebruikers beschikbaar te stellen.
• Implementeer een controleproces: Met een uniform controle- en beheersysteem kunnen bedrijven reductiemaatregelen efficiënter invoeren en profiteren van synergieën binnen de leveringsketen.
• Vergroot de bewustwording van de leveranciers: De definitie van verantwoordelijkheden, de vorming van teams, het aanbieden van trainingen en de beschikbaarstelling van de benodigde tools zijn slechts enkele manieren waarop leveranciers in staat kunnen worden gesteld om hun expertise en processen te verbeteren en hun bewustzijn te vergroten.
• Stimuleer een dialoog: Het verkrijgen van leverancierspecifieke feedback en de stimulering van een dialoog tussen elke sector leidt tot een permanente verbetering en een gezamenlijk traject naar een duurzamere leveringsketen, duurzamere bedrijven en een duurzamere industriële sector.
• Voer regelmatig vergelijkbare onderzoeken uit: Industriespecifieke en industrieoverkoepelende benchmarks bieden inzicht in de marktpositie en de vereiste richting van een gezamenlijke klimaatstrategie.

Bedrijven die hun leveringsketens duurzamer maken, profiteren van diverse voordelen: naast een positief image kunnen zij een vaste materiaalstroom garanderen, innovatie bevorderen en de relatie met zowel leveranciers als werkgevers verbeteren. Een duurzame leveringsketen stimuleert waardecreatie en succes.

Uitdagingen aangaan

Er zijn diverse standaarden voor een duurzame leveringsketen ingevoerd en deze vormen de basis voor de meting, rapportering en definitie van reductiemaatregelen. Bedrijven kunnen snel het spoor bijster raken in het complexe landschap. Zelfs voor scope 3-emissies – waar activiteiten binnen de leveringsketen onder vallen – gelden veel onzekerheden waardoor definities en de uiteindelijke interpretatie van gegevens lastig worden (betrouwbaarheid).

Bedrijven moeten echter inzicht hebben in hun leveringsketens als zij streven naar een alomvattende CO₂-neutraliteit waar ook hun leveringsketens onder vallen. Ten behoeve van de CO₂-reductie is het van essentieel belang dat emissiefactoren worden geïdentificeerd en dat op basis hiervan specifieke maatregelen kunnen worden afgeleid. Alleen zo zijn bedrijven in staat om emissies op een duurzame wijze en permanent te reduceren en een gezamenlijke bijdrage te leveren aan de bestrijding van klimaatverandering.