Een introductie tot hernieuwbare energie

A Climate Action Insight over hernieuwbare energie door Samantha Bigwood-Ölz, Team Lead Green Energy, en Nina Piel, Green Energy Communications, ClimatePartner

Bijna alle economische activiteiten hebben één ding gemeen: er is energie voor nodig. Het hoeft dan ook niet te verbazen dat ongeveer 73% van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen (BKG) in 2020 - of 31.500 miljoen ton CO₂ - toe te schrijven is aan op energie gebaseerde activiteiten. Tot op heden blijven fossiele brandstoffen zoals steenkool en aardgas wereldwijd de belangrijkste energiebron, hoewel de bijdrage van hernieuwbare energiebronnen snel toeneemt. Om de opwarming van de aarde te beperken tot minder dan 1,5 graad boven het pre-industriële niveau moet het energiesysteem van de wereld een snelle transformatie ondergaan, en duurzame energie is een belangrijke hefboom op weg naar net zero.

Maar wat is duurzame energie precies? En hoe kunt u groene stroom kopen voor uw bedrijf?

Waarom hernieuwbare energie een belangrijk instrument is voor de klimaatstrategie van uw bedrijf

Laten we er meteen in duiken: duurzame energie is elektriciteit die wordt opgewekt uit emissievrije natuurlijke bronnen zoals zonne-energie, windenergie of waterkracht. Ze worden ook hernieuwbare bronnen genoemd omdat ze zich in tegenstelling tot fossiele brandstoffen op natuurlijke wijze aanvullen. Biomassa en geothermische energie zijn ook hernieuwbare bronnen, ook al moeten ze tijdens het productieproces nauwlettend in de gaten worden gehouden omdat bij de verbranding van biomassa emissies vrijkomen (maar veel minder dan bij fossiele brandstoffen). De grootste producenten van hernieuwbare energie zijn China, de VS, Brazilië, India en Duitsland.

Hoe kan groen energieverbruik uw CO₂-voetafdruk verminderen? Laten we eens kijken naar de emissies. Het Greenhouse Gas Protocol stelt drie categorieën vast voor de uitstoot van broeikasgassen:

• Scope 1 omvat alle directe emissies in uw eigen faciliteiten.
• Scope 2 omvat indirecte emissies van aangekochte energie.
• Scope 3 omvat indirecte upstream- en downstreamemissies, zoals uit de waardeketen van uw bedrijf en de gebruiksfase van het product.

Dit is belangrijk om te overwegen, vooral wanneer uw bedrijf streeft naar klimaatneutraliteit waarbij het een proces in drie stappen moet volgen: bereken uw CO₂-voetafdruk op basis van deze scopes, reduceer uw emissies overal waar u kunt, en compenseer alle onverminderde emissies met gecertificeerde CO₂-compensatieprojecten van hoge kwaliteit.

Door over te schakelen op emissievrije groene energie kunt u Scope 2-emissies vermijden, en dit zal uw CO₂-voetafdruk vóór compensatie sterk reduceren. Daarom is duurzame energie zo'n belangrijk instrument voor de klimaatstrategie van uw bedrijf.

Maar dat is niet alles: door groene stroom in te kopen kunt u de wereldwijde energietransitie stimuleren en uzelf positioneren als een duurzame leider en rolmodel voor uw branche. Zoals het wereldwijde sportlabel PUMA: met steun van ClimatePartner is PUMA in 2020 overgestapt op 100% hernieuwbare elektriciteit voor zijn wereldwijde activiteiten in Europa, de VS, Canada, Latijns-Amerika, Azië en Australië - en heeft daarmee ook hun Scope 2-marktemissies tot nul gereduceerd!

(Afbeelding 1: Duurzame energie en bedrijfsboekhouding van broeikasgassen)

Wat is een Energy Attribute Certificate?

Wanneer een bedrijf hernieuwbare energie wil inkopen, gebeurt dat via Energy Attribute Certificates. Alle opgewekte energie, zowel hernieuwbare als fossiele, wordt in één gemeenschappelijk net ingevoerd. Dit maakt het vrij moeilijk om groene elektriciteit te claimen: het is eenvoudigweg niet mogelijk om hernieuwbare elektriciteit fysiek te traceren van producent tot consument. Wat uit uw stopcontact komt, is de gemiddelde elektriciteitsmix.

Dit is waar Energy Attribute Certificates om de hoek komen kijken: de zogenaamde EAC's zijn opgesteld in een boek- en claimsysteem om de attributen van een bepaald megawattuur (MWh) elektriciteit van een producent naar een consument te volgen. EAC's zijn een soort "ID-kaart" voor elektriciteit; ze bestaan ook voor nucleaire en fossiele elektriciteit. In het geval van hernieuwbare EAC's leveren zij het bewijs van de unieke kenmerken van elke MWh geproduceerde hernieuwbare elektriciteit, zoals:

• tijdstip en datum van productie
• plaats van de opwekkingsinstallatie
• opwekkingstechnologie (bv. wind, zon, waterkracht, biomassa, geothermie)
• leeftijd van het productieapparaat

Wat belangrijk is om te begrijpen, is dat het bij EAC's niet gaat om de toewijzing van de fysieke elektriciteitsstromen, maar om de toewijzing van de attributen ervan; het fysieke product en de milieukenmerken ervan vormen twee afzonderlijke markten. En aangezien er geen manier is om het aandeel hernieuwbare energie uit het gemeenschappelijke elektriciteitsnet te filteren, zijn alle aankoopopties voor groene stroom gebaseerd op EAC's.

Om geloofwaardig aanspraak te kunnen maken op groen energieverbruik, moet u dus het volume van uw elektriciteitsverbruik in een bepaald jaar afstemmen op het overeenkomstige aantal Energy Attribute Certificates. Zodra uw EAC's zijn gematcht, worden ze op uw naam geannuleerd om ervoor te zorgen dat elk certificaat slechts eenmaal wordt gebruikt, d.w.z. om te voorkomen dat er dubbel wordt geclaimd.

Als u thuis al een groen energietarief hebt, komt dit misschien als een verrassing voor u, want u hebt waarschijnlijk nog nooit van deze certificaten gehoord, toch? Bij groene tarieven lopen de eigenlijke elektriciteit en de bijbehorende EAC's beide via de elektriciteitsleverancier. In dit geval heeft uw energieleverancier de certificaten namens u opgezegd en u energie uit de gemiddelde netmix geleverd zonder dat u deze certificaten ooit te zien heeft gekregen. Dat is één manier om groene elektriciteit in te kopen. We gaan later verder met de verschillende opties.

Het internationale Science Based Targets initiative (SBTi), dat bedrijven in staat stelt wetenschappelijk onderbouwde emissiereductiedoelstellingen vast te stellen, ondersteunt deze aanpak. Ook andere internationale duurzaamheidsnormen die gericht zijn op emissiereductie, zoals het mondiale openbaarmakingssysteem voor het beheer van milieueffecten CDP en het mondiale initiatief voor hernieuwbare energie van bedrijven RE100 met meer dan 300 betrokken bedrijven, hebben hun goedkeuring aan EAC's gehecht.

(Afbeelding 2: Levenscyclus van een Energy Attribute Certificate)

Zijn EAC's een vorm van "greenwashing"?

Nee. Er bestaat vaak onduidelijkheid over de vraag of EAC's een vorm van greenwashing zijn - sommigen vrezen zelfs dat het een vorm van verwenhandel is omdat de stroom die uit uw stopcontact komt nog steeds de gemiddelde netmix is. Maar als je zelf geen elektriciteit opwekt of een directe lijn hebt naar een installatie voor hernieuwbare energie, kun je geen invloed uitoefenen op de fysieke elektriciteit die je ontvangt. Daarom zijn Energy Attribute Certificates zo cruciaal: alleen bedrijven die EAC's verkrijgen en opzeggen kunnen geloofwaardig aanspraak maken op het verbruik van hernieuwbare energie.

Hoe vindt u een geschikte aankoopoptie voor groene energie?

Alle inkoopopties voor hernieuwbare energie zijn gebaseerd op EAC's. U kunt echter uit verschillende opties kiezen, afhankelijk van beschikbaarheid, kosten, complexiteit en de voorkeuren van uw bedrijf.

In het algemeen moeten EAC's de beginselen van geografische en temporele congruentie volgen. Dit betekent dat de certificaten moeten worden aangekocht en geannuleerd op de plaats waar de energie wordt gebruikt. Afhankelijk van het land en de regio zijn verschillende EAC-instrumenten beschikbaar: bijvoorbeeld Garanties van Oorsprong (GvO's) in Europa, Renewable Energy Certificates (REC's) in de VS, of de International Renewable Energy Certificates (I-REC's) in meer dan 40 landen.

Ongeacht de herkomst kunnen EAC's gebundeld, dus in combinatie met fysieke elektriciteit, of ongebundeld worden verhandeld. Laten we dit eens nader bekijken:

Optie 1: Ongebundelde Energy Attribute Certificates

Als u voor een ongebundelde optie kiest, ontvangt u uw elektriciteit van leverancier X en uw EAC's van leverancier Y. De voordelen van ongebundelde EAC's zijn dat ze flexibel, snel en kosteneffectief zijn. Bedrijven die hun bestaande elektriciteitscontracten moeten handhaven, kunnen EAC's bijkopen om ervoor te zorgen dat hun elektriciteitsverbruik afkomstig is van hernieuwbare energiebronnen en om hun CO2-voetafdruk te verkleinen. Met ongebundelde EAC's is het dus mogelijk om binnen een dag over te schakelen op groene energie als uw energieverbruik bekend is. Het is ook minder riskant, omdat u niet vooraf hoeft te betalen. Ongebundelde EAC's zijn met een aandeel van 42 procent de meest gebruikte optie onder grote bedrijven van de leden van RE100.

Optie 2: Groene tarieven van het nutsbedrijf

Groene tarieven zijn een gebundelde optie: met een groen tarief ontvangt u zowel EAC's als de onderliggende elektriciteit van één leverancier. Het voordeel van een groen tarief is dat alles op één plaats wordt vastgesteld, wat het administratieve gedeelte vergemakkelijkt. Niet alle binnenlandse markten kunnen echter groene tarieven of specifieke kwaliteiten aanbieden.

Optie 3: Power Purchase Agreements

Met een Power Purchase Agreement (PPA) gaat u een langetermijncontract aan met de ontwikkelaar van een project voor hernieuwbare energie. Zo profiteert u van vooraf vastgestelde elektriciteitstarieven en de EAC's van de projecten. Anderzijds profiteert de projecteigenaar van een voorspelbare inkomstenstroom. Met de PPA-optie kunt u rechtstreeks bijdragen aan de ontwikkeling van een hernieuwbare-energieproject. Toch zijn de complexiteit en het financiële risico bij PPA's groter dan bij ontbundelde EACS of groene tarieven.

Optie 4: Zelfopwekking

Als u de geschikte ruimte heeft om op uw terrein en op alle locaties een eigen opwekkingscapaciteit voor duurzame energie te bouwen, dan is dit voor u de juiste optie. Zo kunt u zowel elektriciteit als de bijbehorende certificaten produceren voor eigen verbruik of voor verkoop. De nadelen zijn echter vergelijkbaar met die van de PPA: de complexiteit van het project en uw financiële risico zijn groter dan bij de eerste twee opties.  

(Afbeelding 3: Inkoop van groene elektriciteit door grote ondernemingen)

Onze aanbeveling:

Hoewel Power Purchase Agreements en zelfopwekking de meest geavanceerde opties blijven voor de aankoop van groene energie, hebben ze ook hun nadelen. Voor veel bedrijven zijn ze gewoonweg niet haalbaar. Ongebundelde EAC's bieden een startpunt en een flexibele tussenoplossing voor bedrijven die beperkt zijn en niet kunnen overstappen op andere opties, bijvoorbeeld vanwege locaties in meerdere landen. Met ongebundelde EAC's heeft u volledige transparantie en een verscheidenheid aan opties met betrekking tot herkomst, technologie, leeftijd van installatie en aanvullende kwaliteitslabels - wat ons bij het volgende punt brengt:

Breng klimaatactie naar een hoger niveau met kwaliteitslabels

Zoals we hierboven hebben geleerd, is elke geannuleerde EAC een bewijs van het verbruik van elektriciteit uit hernieuwbare energiebronnen. Een EAC is echter niet noodzakelijk een bewijs van kwaliteit of impact op de uitrol van hernieuwbare energie! Als u ervoor wilt zorgen dat uw geannuleerde EAC's ook bijdragen tot een uitbreiding van de opwekkingscapaciteit voor hernieuwbare energie, zijn hier drie factoren waarop u moet letten:

Leeftijd van de installatie: Het kopen van certificaten van jongere installaties zorgt ervoor dat de energietransitie steeds verder gevorderd wordt.

Technologie: EAC's kopen van hernieuwbare energietechnologieën met bijzonder lage emissies en milieueffecten, bijvoorbeeld wind- en zonne-energie en kleine waterkrachtcentrales.

Kwaliteitslabels: Kwaliteitslabels zoals ok-power in Duitsland, Green-e in de VS en Canada of het internationale label EKOenergy bevorderen milieuvriendelijke elektriciteitsopwekking door te voldoen aan strenge duurzaamheidscriteria. Ze investeren ook in aparte nieuwe installaties en beheren milieu- en klimaatfondsen om ecosystemen te renatureren. Voor elke MWh verkochte energie met EKOenergie-label gaat een vast deel van de labelprijs naar het EKOenergie Klimaatfonds dat de energiearmoede in ontwikkelingslanden verlicht en bijdraagt tot de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen van de VN.

Hoe EAC's en CO₂-compensatieprojecten samenwerken om de klimaatdoelstellingen van uw bedrijf te halen.

Wij horen vaak de vraag "zijn EAC's hetzelfde als Carbon Offsets voor groene energie?". Beide instrumenten zijn van cruciaal belang om bedrijven te helpen klimaatneutraal te worden. Toch zijn er enkele belangrijke verschillen:

Het verbruik van groene energie en dus EAC's kan meetellen voor Scope 2-emissiereducties. Daarentegen moeten vermeden emissies voor Scopes 1, 2 en 3 door het gebruik van CO₂-compensaties apart worden gerapporteerd. EAC's helpen u uw CO₂-voetafdruk te verkleinen, terwijl CO₂-compensaties uw onverminderde emissies compenseren.

Herinner je je onze drie stappen naar klimaatneutraliteit? Bereken uw CO₂-voetafdruk op basis van Scope 1, 2 en 3, reduceer uw emissies overal waar u kunt, en compenseer alle onverminderde emissies met gecertificeerde hoogwaardige CO₂-compensatieprojecten. In dit proces spelen EAC's een essentiële rol in stap twee, terwijl stap drie draait om CO₂-compensatie - eerst reduceren, dan compenseren.

Belangrijkste lessen:

• Overschakelen op groene energie is een cruciale hefboom voor snelle en kosteneffectieve klimaatactie
• Alle opgewekte elektriciteit wordt aan één gemeenschappelijk net geleverd - daarom hebben we Energy Attribute Certificates nodig als trackinginstrument voor hernieuwbare energie. EAC's zijn de basis van alle opties voor de aankoop van hernieuwbare energie
• De aankoop van EAC's met een kwaliteitslabel bevordert de energietransitie, biedt toegang tot schone, betaalbare en betrouwbare energievoorziening in ontwikkelingslanden en ondersteunt de herverzadiging van ecosystemen.

Bij ClimatePartner zit de strijd voor klimaatactie in ons DNA. Daarom bieden wij, naast CO₂-compensatie, bedrijven die hun klimaatdoelstelling willen bereiken een oplossing om een wereldwijde inkoopstrategie voor groene energie te ontwikkelen en hun CO₂-voetafdruk te verkleinen. Hiervoor bieden wij de inkoop en annulering van Energy Attribute Certificates van alle nationale en internationale certificatensystemen van alle hernieuwbare energietechnologieën, en bieden wij onze ondersteuning op het gebied van rapportage en transparante communicatie.

Doet u mee? Neem dan vandaag nog contact met ons op via greenenergy@climatepartner.com!

Bent u meer een luisteraar dan een lezer? Neem dan deel aan onze volgende deep dive sessie over hernieuwbare energie!

Afbeelding 1: Duurzame energie en bedrijfsboekhouding van broeikasgassen

Afbeelding 2: Levenscyclus van een Energy Attribute Certificate

Afbeelding 3: Inkoop van groene elektriciteit door grote ondernemingen